Black Mass (2015) Review

Lucas Versantvoort / 18 Oct 2015

Ever since it was announced Johnny Depp would be playing hardened criminal James "Whitey" Bulger in Black Mass, there's been some debate on the merits of Depp's career. One camp thinks that Depp's been wasting his time (and talents) with all those Pirates and Burton films while the other camp is occupied by those who feel that even in those films his acting skills were on display. Nevertheless, Black Mass was intended to be a return to form for Depp.

We start in the present, in a police station where a former 'associate' of Bulger states he's willing to provide information against him. He says, however, he doesn't consider it to be snitching. (We will see other like-minded individuals testify against him as well as their reasons for doing so as the film continues.) We flashback to Boston in the 70's when Bulger was still small-time. We get a sense of his violent ways and how little things can set him off, particularly if he suspects betrayal. We also meet his brother, state senator Billy Bulger, and FBI agent John Connolly who grew up with Whitey. Connolly meets up with the reluctant Whitey and proposes a deal: Whitey will provide information on his competition (the Italian mob) and the FBI will use that to build a case against them. It'll make the FBI look good and Whitey will be rid of his competitors. Connolly manages to convince his superior, McGuire, to try out this idea for a while and Whitey agrees as well, though he (also) emphasizes the 'fact' that what he's doing is not snitching. Things escalate however as Whitey realizes he's got some leeway with the FBI due to his 'informant' status while Connolly gets in way over his head, hanging out with Whitey, covering for him, all the while rationalizing his behavior by emphasizing the long-term advantages of his 'deal' with Whitey. 

So, the million dollar question: is this the return of Johnny Depp, the actor? Mostly no, I'd say. While he's not bad, Depp just isn't all that threatening a presence. Compare that to, say, Pesci's performance in Goodfellas or Mikkelsen's turn as Hannibal in the eponymous series. Sure, the makeup is good, but makeup does not a great performance make. Decent? Sure. The Oscar-worthy turn we've been expecting? No, just...no.

Depp isn't solely to blame, however. Black Mass, in the end, just isn't about Bulger. He adorns the poster, but the real drama ultimately lies in how the film depicts the controversy around the FBI. The film tries to add some character development to Bulger, but since he's a violent criminal both at the film's opening and closing, it isn't very effective. The film appears more interested in the goings-on at the FBI. Connolly becomes a real sleezebag when he's constantly having to convince a colleague and his superior they're doing the right thing. When McGuire and particularly his next-in-line, Wyshak, call him on his bullshit, it's incredibly satisfying. The moral conundrum of making the deal with Whitey to capture other mobsters despite the controversy it raises. The following protocol versus getting great results question is interesting. Meanwhile, whenever Depp appears (particularly in the film's second half), nothing really happens. Sure, he has someone killed or does the killing himself, makes threats and so on, but the real drama in the end takes place in FBI HQ.

Speaking of drama, whenever the film tries to paint a picture of family life, it falls flat on its ass. This is the kind of film that opens the relationship between Connolly and his wife by having them get ready for a little of the ol' in-out, in-out on the kitchen counter. Yeah, because why spend time showing the bond they share, thus laying the foundation for future tensions, when you can show them getting ready to fuck? It really makes me care for them... The same applies to Whitey and his wife. It feels like these underwritten scenes should counterbalance his tough-guy persona, to show how his family tragedies only made him a better crime boss, but in terms of drama, it's thin.

In the end, Black Mass is a very run-of-the-mill crime drama. It feels like the end result should have been infinitely more compelling than it is. Definitely less than the sum of its parts.

Dutch version

Sinds bekend werd dat Johnny Depp de rol zou spelen van de Ierse topcrimineel James "Whitey" Bulger, is er discussie ontstaan over de werkelijke merites van zijn acteerwerk. Sommigen vinden dat Depp zijn tijd (en talenten) verspild heeft met alle Pirates en Tim Burton-films. Anderen zeggen weer dat zelfs in die films zijn acteertalent zichtbaar was. Hoe dan ook, er hing meteen een aura om Black Mass. Dit zou de film worden waarmee Depp zich weer zou profileren als een acteur om rekening mee te houden.

De film begint in het heden, in een politiebureau waar een vroegere 'vriend' van Whitey bereid is om informatie aan de politie te bieden. Wel zegt hij dat hij hierdoor geen klikspaan is. Dan gaat de film terug naar de jaren zeventig toen Whitey nog een vrij onbelangrijke bendeleider was. We krijgen een beeld van zijn gewelddadige aard en hoe kleine irritaties hem al kunnen laten ontploffen, helemaal als het met mogelijk verraad gepaard gaat. We ontmoeten ook zijn broer, senator Billy Bulger, en FBI-agent John Connolly die vroeger Whitey als jochie kende. Connolly neemt contact op met de wantrouwende Whitey en stelt een deal voor: Whitey wordt informant voor de FBI en speelt informatie door over de Italiaanse maffia. De FBI kan dan een zaak tegen die maffiagroep beginnen en Whitey zal verlost zijn van de concurrentie. Met enige moeite overtuigt Connolly zijn FBI-baas, McGuire. Ook Whitey doet mee, hoewel (ook) hij benadrukt dat dit geen verklikken is. Het duurt niet lang voordat de boel escaleert. Whitey voelt dat hij, beschermd vanwege zijn nieuwe status als FBI-informant, een nog grotere speling heeft om te doen wat hij wil en wordt steeds gewelddadiger ondanks de eis van de FBI dat er geen doden vallen. Ondertussen verliest Connolly zich teveel in zijn nieuwe ‘band’ met Whitey, begint te vergeten aan welke kant hij zou moeten staan. 

Is dit de grote terugkeer van Depp, de acteur? Niet echt. Hij speelt niet slecht, maar hij komt simpelweg niet dreigend genoeg over. Vergelijk dat met bijvoorbeeld Joe Pesci in Goodfellas of Mads Mikkelsen in Hannibal. Ja, de make-up is overtuigend, maar een ijzersterke acteerprestatie vereist meer dan wat grime. Degelijke acteerprestatie? Tuurlijk. Oscar-waardig? Nee.

De schuld ligt echter ook bij de filmmakers. Whitey/Depp staat op de poster, maar Black Mass gaat uiteindelijk niet zozeer over Whitey, maar over de controversiële gebeurtenissen bij de FBI. De pogingen om Whitey uit te diepen als een gelaagd personage falen grotendeels, omdat hij van begin tot eind een keiharde misdadiger is en blijft. De film besteedt veel meer aandacht aan Connolly en zijn collega's. Connolly verandert steeds meer in een corrupte zak die jarenlang blijft liegen over het uiteindelijke succes van zijn band met Whitey. Het geeft dan ook veel genoegdoening wanneer Connolly eens wordt uitgekafferd door zijn beide FBI-bazen. Er zitten genoeg interessante thema’s in dit verhaal, zoals deals sluiten met criminelen om andere criminelen te pakken, het volgen van een protocol versus het behalen van grootse resultaten. Wanneer de film echter naar Whitey schakelt, gebeurt er eigenlijk weinig interessants. Whitey vermoordt misschien iemand, of laat dat doen of uit dreigementen, maar het echte drama vindt plaats in het hoofdkwartier van de FBI.

Over drama gesproken, alle pogingen om privérelaties uit te beelden komen niet geweldig uit de verf. Kijk maar eens hoe Connolly's relatie met z'n vrouw wordt geïntroduceerd: hij is net thuis, een paar woorden worden uitgewisseld en hup, meteen voorspel op het aanrecht. Waarom zou je tijd besteden aan het uitdiepen van hun relatie (en daarmee de toekomstige spanningen invoelbaar maken voor het publiek) wanneer je meteen voor seks kunt kiezen? Natuurlijk laten ze de seks niet volledig zien, want dat zou natuurlijk weer nietszeggend zijn... Hetzelfde geldt voor Whitey's relatie met z'n vrouw. De functie van deze scènes is om hem wat te vermenselijken en te laten zien hoe zijn familietragedies hem tot een hardere misdadiger hebben gemaakt, maar het voelt allemaal wat mager aan.

Black Mass is een redelijk, maar oh-zo gewoon misdaaddrama. Het voelt alsof het eindresultaat veel meeslepender had kunnen zijn. Absoluut minder dan de som der delen.