Selma (2014) Review

Lucas Versantvoort / March 21, 2015

Now that the Oscars have come and gone, once can’t help but mention how Selma got snubbed in both the director and actor categories. This kind of discussion turned into a debate on the systemic racism inherent to the predominantly white Academy. It’s not that I disagree with those opinions. It’s just that I think it’s important to remember that the same academy awarded Steve McQueen with Best Picture for 12 Years a Slave last year and gave Mexican director Iñárritu three(!) Oscars for Birdman this year which ensured that Linklater’s very ‘American’ tale of growing up (Boyhood) went home mostly empty-handed. That’s all I’m sayin’…

Anyway, now that we got that out of the way, let’s talk about what we’re all here for, Selma. Needless to say, it’s about Martin Luther King Jr.’s march from the eponymous city to Montgomery as a way of protesting against the violations of African Americans’ right to vote; although they are technically allowed to vote, the racism inherent to many of the Southern states makes it impossible for them to do so, as the opening scene adequately shows. A black woman by the name of Annie Lee Cooper enters the voting office, only to find herself confronted with a racist man sitting behind the counter, asking her to cite the Preamble to the Constitution. She succeeds after which she’s asked to answer how many judges there are in Alabama. She also succeeds in answering this question, but when she’s asked to name each and every one, her request form is stamped with a big, red ‘DENIED’. It’s a great way of showing how racism and discrimination aren’t simply rooted out of society by way of a law or two. Otherwise, African Americans would’ve been truly free during Lincoln’s time. No, the fight against racism is a long and arduous one that lasts for generations if not centuries.

It is during these troubling times that Dr. King decides, together with his trusted circle of friends and advisors, to stage a march in Selma in ’65. As preparations continue to be made, tragedies continue to pile up. We get a glimpse into the racist mindsets of the southern states; the way the constant ‘haze of death’ looms upon Dr. King and his household, much to his wife’s chagrin; Dr. King’s negotiations with President Lyndon Johnson, etc. This, of course, all led to President Johnson signing the Voting Rights Act.

I’ve read here and there, though not enough to have an informed opinion, that quite a few people objected to the film’s portrayal of President Johnson, that the film was wrong for suggesting he instructed the FBI to keep tabs on Dr. King and so on. As to whether there is truth in this, I do not know. What I do know is that the first and foremost task of a biopic isn’t to follow history to the letter, but to make history come alive. In this, Selma succeeds and it particularly shows during Dr. King’s speeches. Actor David Oyelowo gives a transcendent performance and it’s impossible not to be moved and enraptured by the passion on display. Though I will never truly know what it must’ve been like to experience Dr. king’s speeches, Selma gives me a pretty damn good idea. In spite of how you may feel about the film’s historical accuracy, it’s undeniable that (again, especially during the speeches) the film makes history come alive.

There’re only two things that nagged at me: the presence of too many a familiar face and the abuse of slow-motion. Sometimes, an all-star cast is great, but some types of stories just don’t lend themselves to that approach and a film about MLK is definitely one of them. This is the type of film that requires great actors, but not overly familiar ones, otherwise it turns the whole thing into a who’s who. And I don’t know about you, but I’d rather be immersed into MLK’s struggle than being like ‘hey, that’s Martin Sheen’ or ‘hey, that’s Oprah Winfrey’. Speaking of Oprah Winfrey, that’s another thing. Look, I don’t harbor any ill will towards Oprah, but the inevitability of her presence in a film about racism can only be perceived as jarring, because it automatically pulls you out of the experience. 12 Years a Slave suffered from a similar problem: too many familiar faces = ‘oh yeah, it’s only a movie’ and that defeats the whole purpose.

As for the slow-motion, one could only think after watching Selma that director DuVernay loves herself some slo-mo. Don’t get me wrong, I like slo-mo, but you have to use it very carefully, because it’s basically a cinematic trick that defies realism. The film usually employs this tactic during scenes of violence, when the police are beating down African Americans on the Edmund Pettus Bridge, or when a young black man is shot to death in a restaurant or when a white man is beat to death by white racists, etc. What I think is jarring is that slo-mo seems to raise violence to art in a way. The slo-mo effect allows you to take in what is happening in all its glory and gory detail. But paradoxically, by slowing the action down, it also robs the violence of its effect. If memory serves, something similar happened during the Rodney King trial, where the defendant’s lawyer repeated the infamous video footage so many times that the effect wore off on the jury. Selma’s use of slo-mo has the same effect: not only does it pull you out of the film, but it paradoxically reduces the impact of the violence on display.

Other than that, Selma is gripping cinema. Besides the slo-mo violence, the film’s quite understated in its portrayal of MLK. DuVernay has also made the tasteful choice of not ending the film with MLK’s murder, instead ending with a speech in Montgomery with text overlays explaining the fates of those involved. It is indeed appropriate that the film ends with a speech and not the murder, because his speech symbolizes equal rights, whereas his murder symbolizes racism. MLK’s struggle was bigger than him. It’s not so much about his life as his commitment and dedication to secure equal rights. As such, showing his murder would’ve been the sensational, but not the wise thing to do. Instead, the film ends with a message of positivity and hope for the future. Hallelujah, indeed.

Dutch version

Als we kijken naar de Oscars van 2015, valt meteen op dat Selma in de belangrijke categorieën behoorlijk genegeerd is. Natuurlijk verzilverde Selma de Beste Film nominatie, maar wanneer je hoofdrolspeler en regisseur niks krijgen, voelt dat natuurlijk een beetje als een troostprijs. Na de Oscaruitreiking duurde het dan ook niet lang voor de gebruikelijke discussies over racisme in de ‘blanke’ Academy weer oplaaiden. We moeten echter wel onthouden dat diezelfde Academy het jaar daarvoor Steve McQueen beloonde met het beeldje voor Beste Regisseur van 12 Years a Slave en dat dit jaar de Mexicaanse regisseur Iñárritu drie(!) Oscars kreeg voor Birdman waardoor Linklater’s o zo Amerikaanse verhaal Boyhood vrijwel met lege handen naar huis ging.

            Dat terzijde, terug naar Selma. Voor wie zich afvraagt waarom de film Selma heet, het is de naam van de stad vanwaar Dr. Martin Luther King zijn beroemde mars naar Montgomery begon om stemrecht voor zwarten te verkrijgen. De film vertelt ons dat de zwarten technisch gezien mochten stemmen, maar door een racistisch systeem zo gedwarsboomd werden dat stemmen in feite onmogelijk was. De openingsscène laat dit op memorabele wijze zien: de jonge Annie Lee wil stemmen, maar de man aan de toonbank begint haar vragen te stellen om haar kennis van zaken te testen en elke vraag is oneerlijker dan de vorige. Uiteindelijk krijgt ze een grote rode ‘DENIED’ op haar formulier gestempeld en kan ze haar spullen pakken. Meteen wordt duidelijk gemaakt dat een of twee wetten racisme niet uitroeien, anders was dit probleem al in Lincoln’s tijd opgelost. Nee, de strijd tegen racisme zal helaas nog wel even doorgaan, anders zouden films als Selma allang overbodig zijn.

            In 1965 besluit Martin Luther King om een protestmars te organiseren samen met zijn goede vrienden en adviseurs. Terwijl ze voorbereidingen treffen, stapelen de tragedies zich op en krijgen we steeds meer een beeld van het vastgeroeste racisme in het zuiden van Amerika. We zien hoe King met de dood wordt bedreigd, wordt afgeluisterd door de FBI en hoe dit alles tot spanningen leidt tussen King en zijn vrouw. Ook zien we King’s moedige, maar vruchteloze onderhandelingen met President Johnson. Het is uiteindelijk de mars van Selma naar Montgomery die zal leiden tot het ondertekenen van de historische Voting Rights Act.

            Sommigen zeggen dat Johnson in Selma behoorlijk verkeerd geportretteerd is, dat het fout was om te suggereren dat hij degene was die de FBI King liet afluisteren. Of dit allemaal terecht is of niet kunnen we ons afvragen. Maar de voornaamste taak van een biografische film is niet om alles zo nauwkeurig mogelijk te volgen, maar om de geschiedenis nieuw leven in te blazen. Hier slaagt Selma behoorlijk goed in en dat is vooral te zien in de speeches van King. Acteur Oyelowo is hier zeer overtuigend en het is onmogelijk om onberoerd te blijven als hij aan het oreren is. We zullen nooit meer echt weten hoe het is om een toespraak van Dr. King bij te wonen, maar Selma geeft ons een behoorlijk goed beeld.

            Twee kleine punten van kritiek: teveel bekende gezichten en overmatig gebruik van slo-mo. Soms kan een all-star cast aantrekkelijk zijn, maar sommige verhalen lenen zich daar niet voor. Selma heeft grootse acteurs nodig, maar niet bekende gezichten, anders zit je steeds te wachten op de volgende cameo. Liever ademloos naar Dr. King’s worsteling kijken dan denken ‘he, daar is Martin Sheen’ of ‘he kijk, Oprah Winfrey.’ Over Oprah gesproken, haar onvermijdelijke aanwezigheid in een film over racisme haalt je simpelweg uit de film. 12 Years a Slave had hetzelfde probleem. Door teveel bekende gezichten denk je automatisch, ‘oh ja, het is maar een film’ en dat is het laatste wat je wil bij zo’n realistisch drama.

            Wat slo-mo betreft, je krijgt als kijker de indruk dat regisseur Ava DuVernay verliefd moet zijn op slo-mo. Vooral bij Selma is dit jammer, je moet voorzichtig zijn met slo-mo, omdat het in feite een onrealistische filmische truc is. En Selma is een film die realistisch moet overkomen. DuVernay maakt vooral gebruik van slo-mo tijdens geweldsscènes, wanneer agenten zwarten neerslaan op de Edmund Pettus brug of wanneer een jongen wordt neergeschoten in een restaurant. Wat stoort is dat het effect van slo-mo een scène tot kunst lijkt te willen verheffen. Het geeft je de kans om wat er gebeurt volledig in je op te nemen, maar hiermee wordt het geweld beroofd van z’n intensiteit.

            Op deze minimale klachten na is Selma geweldige cinema.  De film zet Martin Luther King op een zeer ingetogen manier neer. DuVernay’s beslissing om niet met zijn moord te eindigen is ook zeer smaakvol. Selma eindigt met King’s speech in Montgomery, terwijl diverse slotteksten het lot van diverse betrokkenen uitleggen. Het is passend dat er met zijn speech geëindigd wordt, want zijn speech symboliseert gelijkheid, zijn moord ongelijkheid en racisme. King’s strijd was groter dan hijzelf. Het gaat niet zozeer om hem als om zijn strijd voor gelijke rechten. Om dan de film te laten eindigen met zijn moord zou smakeloos zijn geweest. In plaats daarvan eindigt de film met een positieve boodschap en hoop voor de toekomst. Om Martin Luther King zelf te citeren: Halleluja.