The Dark Horse (2014) Review

Lucas Versantvoort / May 18, 2015

The Dark Horse is based on a true story, though it thankfully refrains from telling you so in the opening credits. It deals with Genesis Potini, a man suffering from bipolar disorder, who seeks to improve the lives of children in New Zealand to prevent them from joining local gangs. In less capable hands this story could’ve been handled like a typical tearjerker and sports flick, but the chess takes a backseat to the drama, resulting in a very moving film.

            After another forceful return to the local hospital, Brother Genesis beckons his brother to let him go with him. The brother reluctantly agrees. His brother taught him chess when they were little, but is now part of a local gang. There he meets his nephew, Mana, who’s being prepped to join the gang soon which, of course, also includes a ‘wonderful’ initiation ritual. Genesis becomes convinced he needs something to keep him stable. He joins a kids’ chess club, The Eastern Knights, but—like one of the founders tells him—it’s more a club to keep them off the streets. Genesis takes his new goal in life seriously, however, and vows to teach chess so they can all go to an upcoming tournament in Auckland.

            When you think of stories featuring a sport of some kind, poor socioeconomic conditions and so on, you start to fear this could be a highly clichéd film. I mean, underdogs…sports…gee, haven’t seen that before. But The Dark Horse isn’t interested so much in chess as in the psychological sides to the story. For instance, the first time Genesis teaches the kids to play chess, he lets them take one of his custom-made chess pieces. The idea is that they’ll have to return the piece to every lesson, so that they’ll be reunited again like a family. But one of the subplots I found most satisfying is Genesis’s relationship with his brother. Mana doesn’t want the gang life. His father doesn’t either, but he doesn’t see any alternative given their circumstances. About halfway through the film, Genesis reveals to his brother the upcoming chess tournament and that’s he’s been teaching Mana in secret. This all turns into the film’s finest argument, but rather than taking the easy route and turning the father into the villain, the filmmakers allow you to look at things from his point of view.

            Needless to say, the acting is of a very high quality. I have no recollection of seeing Cliff Curtis before, not consciously anyway, but he’s completely believable as Genesis. In the wrong hands, this performance could scream “look at me! Look at my acting chops”, but in Curtis’s hands it all feels completely natural. Likewise, James Rolleston who plays Mana is also quite good, despite some scenes feeling a bit awkward. Special mention has to go Wayne Hapi who plays Genesis’s brother. He doesn’t have a whole lot of screen time, but he’s magnetic whenever he appears. His best scene, needless to say, is his huge argument with Genesis where in a single scene we get a feeling of his current struggles and the history between him and his brother.

            In lesser hands, this could’ve been a very manipulative affair: the bipolar disorder, the poor kids, the chess tournament, it all could’ve resulted in a highly predictable film. Thankfully, good taste prevailed with the filmmakers deciding to focus on the characters themselves. It subverts a lot of sport films clichés as well: you’d think the film would end right after they win, but it doesn’t. You’d expect a training montage replete with inspirational ‘80s theme songs, but it doesn’t. What you get in the end is a film that is much better than the sum of its parts.

Dutch version

The Dark Horse is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, maar de film voelt gelukkig niet de behoefte om je dat meteen te vertellen via de bekende ‘witte tekst op zwarte achtergrond’. De film speelt zich af in Nieuw-Zeeland en draait vooral om Genesis Potini, een man met een bipolaire stoornis. Genesis is een briljant schaker wiens missie het wordt om arme kinderen een kans te geven op een betere toekomst. Dit zijn verhalen die we wel vaker tegenkomen in films en The Dark Horse had heel makkelijk een zoetsappige ‘tearjerker’ kunnen worden, maar zoals bij veel goeie sportfilms gaat The Dark Horse niet zozeer om de sport zelf, maar om de mensen erachter. 

Nadat Genesis voor de tigste keer in het ziekenhuis is beland, smeekt Genesis zijn broer om hem in huis te nemen. Deze gaat hier met grote tegenzin mee akkoord. Zijn broer zorgde voor hem toen ze klein waren en leerde hem vroeger schaken, maar is inmiddels sterk veranderd en maakt nu deel uit van een plaatselijke bende. Genesis ontmoet daar zijn neef, Mana, die spoedig zijn ‘inwijding’ in de bende zal ondergaan. Genesis beseft dat hij omwille van zijn eigen gezondheid zich ergens op moet focussen en sluit zich aan bij een schaakclub voor kinderen, hoewel zelfs de oprichter zegt dat het niet zozeer een schaakclub is als meer een manier om de kinderen van de straat te houden. Genesis neemt zijn nieuwe doel echter serieus en zweert de kinderen schaken te leren, zodat ze kunnen participeren in een toernooi in Auckland. 

Films met personages in arme leefomstandigheden in combinatie met zoiets als sport, hebben we allemaal wel eens gezien. Die combinatie van factoren zorgt voor het underdog-effect en de kans is dus groot dat zo'n film een wandelend cliché wordt. Maar The Dark Horse vermijdt de sportclichés, maar verdiept zich met veel succes in de psychologie van de personages. Dit is te zien wanneer Genesis voor het eerst schaakles geeft. Het eerste dat hij doet is elk kind een uniek schaakstuk geven dat ze elke les weer mee moeten nemen, zodat op symbolische wijze de ‘familie’ compleet blijft. Ook de relatie tussen Genesis en zijn broer is knap uitgewerkt. Zijn neef Mana wil eigenlijk niet deel uitmaken van de bende en zijn vader ook niet, maar die weet geen alternatief. De bende zorgt tenminste voor een bepaald toekomstperspectief. Op een gegeven moment vertelt Genesis zijn broer dat hij Mana heeft leren schaken. Dit mondt natuurlijk uit in een grootse ruzie die heel goed is aangepakt door de filmmakers. Genesis's broer had heel makkelijk kunnen worden geportretteerd als de slechterik, maar je krijgt als kijker ruim de mogelijkheid om alles vanuit zijn perspectief te zien.

Het succes van The Dark Horse is erg afhankelijk van het acteerwerk en hier stelt de film ook zeker niet teleur. Hoofdrolspeler Cliff Curtis is zeer geloofwaardig in een rol die heel makkelijk overdreven geacteerd had kunnen worden. James Rolleston is ook geloofwaardig als zijn neef Mana...op een paar scènes na. En Wayne Hapi is geweldig als de broer van Genesis, het is zelfs zijn acteerdebuut. Hij is niet vaak in beeld, maar hij trekt altijd de aandacht naar zich toe. Zijn beste scène is zijn ruzie met Genesis waarin hij in één scène een beeld geeft van zijn uitzichtloze economische omstandigheden, van zijn moeizame relatie met Genesis en op prachtige wijze invoelbaar maakt dat zijn schijnbare onverschilligheid voor Mana in werkelijkheid onderdrukte wanhoop is.

Dit had heel makkelijk een clichématige, voorspelbare film kunnen worden met een o zo mooie boodschap over doorzettingsvermogen. De intelligente en genuanceerde focus op de personages en het vakkundig omzeilen van genreclichés maakt The Dark Horse echter tot een zeer aan te raden film.